Communiceren in beïnvloeden. Dit stukje basistheorie roept de vraag op, waar de grens ligt tussen ‘normaal beïnvloeden’ via communicatie en ‘ongewenst beïnvloeden’ door manipulatie? Wie bepaalt daarbij overigens wat ‘ongewenst’ is?
Communiceren is altijd manipuleren
In STAP 1 van de methode ‘Drie Denkstappen naar Sterke Teksten‘ bepaal je op basis van de communicatiesituatie wat de doelen van je tekst zijn. Je wilt je lezer beïnvloeden door te hem te informeren, overtuigen, motiveren of te instrueren. Misschien wil je wel alles tegelijk. Je wilt dan, dat hij iets weet (kennisdoel 1A, informeren), vindt of voelt (houdingsdoel 1B, overtuigen/motiveren) en doet of laat (gedragsdoel 1C, instrueren).
Hoe krijg je persoonlijke aandacht van je lezer?
Communiceren is goed beschouwd eigenlijk altijd manipuleren . De grens tussen het als negatief ervaren manipulatie en ‘normale beïnvloeding’ is niet hard en hangt nauw samen met de invulling van de 1B, 1C, 2A en 2C. Kijk eens naar dit voorbeeld over plastic afval, waarbij een kernboodschap (2B) als startpunt dient. De keuze in 2C is sterk bepalend voor het effect: is het communiceren of manipuleren…
De kernboodschap (2B) als startpunt
Bij de ontwikkeling van een campagne is de kernboodschap (2B) vaak het startpunt voor alle communicatie-uitingen. Afhankelijk van de groep lezers, kijkers of toehoorders met wie je de boodschap wil delen, formuleer je een kennis-, houdings- en gedragsdoel. Hieronder een voorbeeld.
Kernboodschap: ‘Om de planeet te redden, moet plastic afval verdwijnen’.
Houd je met deze boodschap een presentatie (2D) voor een groep brugklassers (2A), dan bepaal je de doelen (STAP 1) op basis van kenmerken van deze doelgroep. Bedenk daarvoor wat brugklassers weten over plastic afval, wat zij vinden, willen en kunnen:
- kennisdoel: o.a. hoeveelheid plastic afval per persoon per jaar
(in 2C bedenk je een indrukwekkende manier om dit zichtbaar te maken) - houdingsdoel: schrik en daarna bewondering voor initiatieven als de ‘Plastic Bank ’ van David Katz en ‘The Ocean Cleanup ’ van Boyan Slat
- gedragsdoel: project starten om in eigen omgeving van de school of het eigen gezin plastic afval op te ruimen
Verzoekt de hoofdredacteur van een wetenschappelijk tijdschrift jou een artikel te schrijven, waarin jij je boodschap over plastic afval onderbouwt, dan krijgen de doelen ongetwijfeld een andere invulling. Wie wil je beïnvloeden?
Wat is jouw mening of ervaring?
Waar ligt de grens tussen ‘normaal beïnvloeden’ via communicatie en ‘ongewenst beïnvloeden’ door manipulatie? Wie bepaalt wat ‘ongewenst’ is?
Jouw reactie hoor ik graag